Pien Hazenberg over de solo-expositie "Farbraumkörper" in Pulchri 2023
 
Elvis Presley werd beïnvloed door de Gospel en dat haalde de gospel uit de kerk. Frank Loyd Wright werd geïnspireerd door de Japanse architectuur.En ontkénde dat met klem!Uit ijdelheid. Karel Appel had de kindertekening als uitgangspunt en noemde dat : ik rotsooi maar wat aan. Invloeden kunnen zich grillig doen gelden.
 
Bij van der Heijden zien we echter hoe drie favoriete stromingen haar werk heel gebreideld kleuren. Lisa is groot liefhebber van de renaissance , de romantische literatuur en het Amerikaans expressionisme.
 
Op het eerste gezicht is er geen verpletterende link met de renaissance maar bij nadere beschouwing onderscheiden we een sfumato zoals we het kennen van Da Vinci. De diffuse verfovergang in verschillende transparante lagen aangebracht om contouren te laten vervagen waardoor het beeld niet gebeiteld wordt in zijn context maar bewegingsvrijheid krijgt in de ruimte.
 
Of zet "der Wanderer” van Caspar David Friedrich voor een van deze doeken en we wanen ons niet alleen in de nevelen van de romantiek maar begrijpen terstond dat hier een gevoelvol ethos geldt.Sehnsucht , Entgrenzung.
 
Maar de meest overtuigende verwantschap schuilt onmiskenbaar in het Amerikaans Abstract Expressionisme. Hier hoef je niets met de haren erbij te slepen. We herkennen meteen de paralellen. De uitdrukkingskracht van kleur , de rusteloze verfbehandeling , de nadrukkelijk non-figuratieve beeldtaal , de onbelemmerde methodiek en meest treffend : de intuïtieve ondertoon van mysterieuze lading.
 
Lisa is voorzichtig met de duiding van dit begrip maar ik spreek het hier toch uit: de spirituele tendens. Het is een listige term, ik weet het, het spirituele blijft liever onbesproken, geteisterd als het is door de vaak schimmige aspecten die het negatief karakteriseren. De bejaarden onder ons herinneren zich vast nog wel de tentoonstelling in het gemeentemuseum, eind jaren tachtig: Spiritualiteit in de Kunst. Jonge doeken van Mondriaan, Toorop, Kupka. Het droop van de symboliek. De symboliek wil overtuigen met metaforen en allegorieën.Liefst expliciet, in een overkill aan hints en toespelingen. Dat heeft de roep van de spiritualiteit geen goed gedaan.
 
Hoé blijf je ingetogen als het over zo’n netelig domein gaat als spiritualiteit? Ziehier! Van der Heijden leidt ons bevlogen maar zonder enige pathos ongekende dimensies binnen.
Sensitief maar onderkoeld. Geen nadrukkelijke zinnebeelden of verwijzingen naar etherische veronderstellingen maar een schier geruisloze verkenningstocht. Zoals Lisa zelf zegt: "altijd op zoek - geen idee waarnaar”.
 
Mijn grootmoeder zei vaak: “Ik heb heimwee naar mijn oorsprong”. Zij was een ontwikkelde, allerminst schemerige vrouw en later begreep ik ook waar ze ’t over had. Het ging niet over het hiernamaals of het paradijs of überhaupt iets zweverigs. Het ging erover dat de staat van bewustzijn waar de meesten van ons in verkeren, dat dié conditie onze inzichten afknijpt en beperkt. Dat we vaag verborgen nog een reliek in ons meedragen van een oorspronkelijke, fundamentele realiteit maar dat we niet meer weten hoe we bij die beleving moeten komen. En zoals de zalm altijd weer via duizend hindernissen terugzwemt naar zijn geboorteplek, zo neigen wij vroeg of laat, zonder uitzondering, instinctmatig naar, wat in spirituele terminologie wel de Bron wordt genoemd.De oorsprong. Dat is niet alleen de energie waar we uit voortkomen en weer in wegzakken maar die we onafgebroken zijn.Hiér en nu. Absoluut, tijdloos en onverdeeld. Maar vergeten.
 
Ik meen in Lisa’s zoektocht de heimwee van mijn oma te herkennen.
 
Het conceptuele aspect van dit oeuvre ontspruit in ieder geval aan een receptief vorsend brein en het beeld betrekt zijn sappen uit dezelfde bodem. De compositie, of liever de inrichting van het doek is minimaal.Het beeld rangschikt zich naar de contour van het canvas, meestal vierkant. Meer is niet nodig, meer is niet wenselijk. Met bezielde toets wordt de olieverf in meerdere lagen aangebracht, zorgvuldig en selectief want Lisa is veeleisend. Soms zelfs een tiental verfdekkingen over elkaar. Maar de dynamische penseelstreek bewaart altijd transparantie waardoor de onderliggende laag zichtbaar blijft. Daarmee wordt een heiige structuur bereikt die onmetelijkheid oproept. De subtiele kleurschikking benadrukt het onbegrensde. Lisa is discreet in haar palet.Ze maakt gebruik van gelijkmatige nuances, de kleuren zijn veelal familie van elkaar of evenredig getoond.
 
Niettemin blijft zij volledig overeind wanneer zij uitspat in nr. VII: zacht magenta gevangen in eclatant oranje - Betoverend werk! Ik verwacht op die golflengte zelfs nog een inspirerend terrein voor jou Lisa!
 
De kunstgeschiedenis is een onmisbare visvijver voor de kunstenaar maar een oeuvre rust natuurlijk op meer pijlers dan zijn invloeden. Elvis Presley, Lloyd Wright en Appel hadden naast de vertaalslag van hun inspiratiebron, een eminente eigen inbreng die de wereld een tandje mooier maakte. Of mooi? Mooi is subjectief maar: wie kan ontroeren door zijn beschouwing, wie een impressie achterlaat of zelfs een mutatie teweeg kan brengen bij de ander, verricht iets heilzaams.Iets helends.
 
Over het werk van Lisa hangt de geur van het vergeten verlangen en de verlaten herinnering. Tegelijkertijd biedt het gelegenheid om te ontsnappen, om wakker te worden uit de begoocheling van dogma’s, thesen en geconditioneerde beginselen. Het onnoembare wordt onuitgesproken doorgegeven.
 
Graag sluit ik af met een uitspraak van Rothko, even gepassioneerd als down-to-earth, woorden die de drager van deze tentoonstelling konden zijn:
 
SILENCE IS SO ACCURATE
 
Pien Hazenberg